Cremaster On Tour

Piękno sztuki leży w powolności jej postrzegania. Ta uwaga nie dotyczy jednak kina. Film jest bardzo szybkim medium. Artysta wizualny może sobie pozwolić na to, by być nieodgadnionym. Jestem przekonany, że w przyszłości moje fabuły będą przez wszystkich zrozumiałe.

                                                                                           Matthew Barney

 

Matthew Barney, reżyser, scenarzysta, producent,  jest jednym z najbardziej awangardowych  i enigmatycznych współczesnych artystów amerykańskich, który zasłynął jako twórca estrem body artu na początku lat 90. Obecnie jest jedną z najbardziej znanych postaci międzynarodowej sceny artystycznej, mimo że jego autotematyczna i spektakularna sztuka, powstająca na bazie medycyny, mitologii, socjologii i architektury, określana mianem multimedialnej, pozostaje na marginesie współcześnie obowiązujących popularnych trendów i tendencji. Charakterystyczne dla sztuki Barney’a niezmiennie pozostają inspiracje medyczne i seksualne, jak również łączenia sztuki ekskluzywnej z wątkami popularnym.

 

Matthew Barney to artysta poszukujący formy w ekstremalnych sytuacjach biologiczno-społecznych, traktujący ciało ludzkie, jego części anatomiczne jako punkt wyjścia w procesie dalszego montażu świata wykreowanego. W swoich praktykach artystycznych zajmuje się obok rysunku, rzeźbą, kostiumem, performancem i wideofilmem, w którym widzi przyszłość sztuk wizualnych. Jego sztuka zdaniem Nancy Spector, kuratorki Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku, bada możliwości definiowania „wewnętrznych progów” poprzez „twórcze wypieranie”, odkrywania nowych wewnętrznych procesów, wiążących siły i będących w stanie tworzyć formy. Odzwierciedla ona także erotyzm, ideał cielesności tak nierozerwalnie związany ze sportem, konkurencję, wysiłek, pot.   

Jego twórczość to próba stworzenia nowej, prywatnej mitologii, „operowo – barokowego kosmosu”, fantazyjnej wizji zdezintegrowanego świata, zaludnionego przez wytwory jego wyobraźni – hybrydalne modele istnienia, poddawane permanentnym transformacjom, których zakorzenienia poszukiwać można zarówno w warstwie symbolicznej światowej sztuki, jak i w filmie, modzie i pop-kulturze.

 

The Cremaster Cycle  to kino pomieszanych gatunków, gdzie obok siebie współistnieją horror, musical, kryminał, komedia i dramat. To też niezwykła mieszanka stylów - gotyku, baroku, surrealizmu. Trwający ponad sześć godzin, pięcioczęściowy projekt łączący film i sztuki wizualne, sam twórca określa przede wszystkim mianem - meta rzeźby. Tytułowy Cremaster to nazwa zapożyczona od medycznego określenia zespołu mięśni, regulujących temperaturę w męskich jądrach. Jednocześnie pojęcie to jest najlepszym przykładem funkcjonowania zasady hipertrofii, wyznawanej przez Matthew Barneya, przekonanego o tym, że tak samo jak tkanka mięśniowa, która pod wpływem oporu silniej się rozwija, również i forma artystyczna potrzebuje pewnej dawki oporu, aby mogła się udać.

 

Cremastery to przede wszystkim audiowizualne dzieła sztuki, w przeciwieństwie do innych tego typu projektów eksperymentalnych, angażujące duże budżety i profesjonalne środki, przeznaczone do wyświetlania na dużych kinowych ekranach. Ich produkcja jest współfinansowana  ze środków własnych artysty, nowojorskiej Gladstone Galery a także fundacji, prywatnych kolekcjonerów sztuki i sponsorów. Projekcje odbywają się bardzo rzadko, najczęściej towarzysząc wystawom prac Barney’a, w bardzo starannie wyselekcjonowanych przez artystę prestiżowych instytucjach związanych z sztuką współczesną, kinach studyjnych i na festiwalach filmowych.

 

Cremaster 1

USA, 1995, 41 min.

reżyseria: Matthew Barney  scenariusz: Matthew Barney zdjęcia: Peter Strietmann muzyka: Jonathan Bepler montaż: Karen Heyson dźwięk: Antony Widoff; scenografia: Hillary-Koob-Sassen, Daniel Sauli, GT Custom, Matt Ryle, Kelli Wilding; kostiumy: Isaac Mizrahi, Linda Libelle, Karen Young, Manolo Blanik obsada: Marti Domination (Goodyear), Gemma Burdon Smith, Kathleen Crepeau, Nina Kotov, Jessica Sherwood, Tanyth Berkeley, Miranda Brooks, Kari McKahan, Catherine Mulchaby producenci: Barbara Gladstone, Matthew Barney

 

Cremaster 1 z 1996 roku nawiązuje do choreograficznych osiągnięć Leni Riefenstahl – to muzyczna rewia rozgrywającą się na niebieskiej, syntetycznej nawierzchni stadionu futbolowego Bronco Boise – rodzinnym mieście Matthew Barney’a w stanie Idaho.

W powietrzu unoszą się dwa sterowce Goodyear przypominające statki powietrzne używane podczas telewizyjnych transmisji z rozgrywek futbolu amerykańskiego. Na pokładzie każdego z nich znajdują się cztery hostessy. Słychać łagodną, wszechobecną muzykę, przywodzącą na myśl jednostajny, mechaniczny szum silników. Pośrodku kabin obu sterowców, na przykrytych białymi obrusami stołach stoją abstrakcyjne rzeźby wykonane z wazeliny, otoczone kiściami winogron. W jednym statku grona są białe, w drugim czerwone. Pod każdym ze stołów siedzi Pani Goodyear (grana przez Marti Domination). Ta podwojona istota, znajdująca się w obu sterowcach, nadaje tempo narracji. Uchyliwszy rąbek obrusa, Pani Goodyear zaczyna zrywać winogrona i chować je w swojej kryjówce. Układa z nich diagramy, które kierują ruchami grupy tancerek…

 

CREMASTER 2

USA, 1999, 79 min.

reżyseria: Matthew Barney scenariusz: Matthew Barney zdjęcia: Peter Strietmann muzyka: Jonathan Bepler montaż: Mike Buday dźwięk: Chen Harpaz, Adam Goldstein scenografia: Matthew D. Ryle kostiumy: Linda LaBelle, Laurencje Esnault, Dean Sonnenberg obsada: Norman Mailer (Harry Houdini), Matthew Barney (Gary Gilmore), Luren Pine, Scot Watt, Patty Griffin, Dave Lombardo, Bruce Steel, Steve Tucker producenci: Barbara Gladstone, Matthew Barney

 

Cremaster 2 z roku 1999 to gotycki western, w którym pisarz Norman Mailer wciela się w rolę Harry’ego Houdiniego, zaś Matthew Barney w opisywanego przez pisarza w Pieśni kata obłąkanego mordercę Gary Gilmore’a. W Cremasterze 2 zobaczyć można m.in. kanadyjskie lodowce, pustynie Utah, zbudowaną z pszczelego wosku świątynię Mormonów, usypane z soli ranczo na środku martwego jeziora, oraz starannie wykreowane przez Barney’a surrealistyczne wnętrza. W filmie pojawiają się roje pszczół, kopulujące pary, medium spirytystyczne, rodeo z ujeżdżaniem byków, amerykańska kawaleria złożona z samych kobiet o taliach os, maniakalni mordercy oraz iluzjoniści.

 

Cremaster 2 utrzymany w stylu gotyckiego westernu, wprowadza do całości cyklu element konfliktu. Na poziomie „biologicznym”, Cremaster 2 odpowiada fazie rozwoju płodu, podczas której rozpoczyna się różnicowanie płciowe. W artystycznej wizji Matthew Barney’a - system wyraźnie opiera się temu podziałowi i próbuje utrzymać stan równowagi z Cremaster 1. Cremaster 2 obrazuje ten regresywny impuls za pomocą zapętlonej narracji. Akcja filmu przemieszcza się z roku 1977 (egzekucja seryjnego mordercy Gary’ego  Gilmore’a) do 1893 roku, gdy magik Harry Houdini – domniemany dziadek – Gilmore’a – wystąpił podczas Wystawy Światowej w stanie Columbia. Film opiera się na trzech przeplatających się ze sobą motywach – roli natury jako świadka wydarzeń, historii Gilmore’a oraz życiu pszczół, które jest metaforą parcia wstecz, wywołanego chęcią uniknięcia własnego przeznaczenia…

 

CREAMSTER 3

USA 2002, 182 min.

reżyseria: Matthew Barney scenariusz: Matthew Barney zdjęcia: Peter Strietmann muzyka: Jonathan Bepler montaż: Matthew Barney, Christopher Seguine, Peter Strietmann dźwięk: Dave Paterson scenografia: Matthew D. Ryle kostiumy: Linda Libelle obsada: Richard Serra (Hiram Abiff), Matthew Barney (Uczeń), Terry Gillespie (barman), Nesrin Karanouh (Gary Gilmore); Luren Pine, Scot Watt, Patty Griffin, Dave Lombardo, Bruce Steel, Steve Tucker producenci: Barbara Gladstone, Matthew Barney

 

Premiera Cremastera 3, swoistego dopełnienia całości kinematograficznej wizji Barney’a miała miejsce w roku 2002 w Kolonii, w Muzeum Ludwika, gdzie w sposób szczególny zaaranżowana została również sama przestrzeń wystawiennicza. Muzealne podłogi pokryto astroturfem, materiałem, którym wyłożone są amerykańskie stadiony. Eksponaty z poszczególnych odcinków jądrowego cyklu, obiekty z wazeliny, parafiny, soli, wosku pszczelego, silikonu, niczym relikwie umieszczono w i na szklanych ołtarzykach. Ekspozycje uzupełniały fotografie ekscentrycznego mistrza metamorfozy                 i hipertrofii w jego kolejnych wcieleniach i charakterystycznych ramkach z galaretki naftowej. Ogromne zainteresowanie wzbudzał również bar z wazeliny (grający jedną z głównych ról  w filmie Cremester 3), która nie mogła się roztopić ze względu na skomplikowane i dyskretnie ukryte urządzenie chłodnicze, regulujące, jak tytułowy anatomiczny męski zespół mięśni, temperaturę tej zazwyczaj dość płynnej substancji.

Cremaster 3, zdaniem Barney’a jest pionową osią środkową całego cyklu. Jest rodzajem podwójnego zwierciadła, kierującego cały ten cykl na eliptyczne tory, po których poruszają się obecne już w poprzednich odsłonach cyklu postaci i motywy. Obok Nowego Jorku lat trzydziestych, budowanego wówczas wieżowca Chrysler Building i Muzeum Guggenheima, w świecie wykreowanym znalazło się miejsce dla kobiety o wyglądzie pantery w szklanych protezach zamiast nóg (w którą wcieliła się amerykańska kaleka modelka Aimee Mullins), przedstawicieli masonerii, architekta-wizjonera (w tej roli amerykański rzeźbiarz Richard Serra) oraz przestrzeni i przedmiotów w stylu Art Deco.

 

Cremaster 3 rozgrywa się w nowym Jorku i opowiada o wznoszeniu budynku Chryslera. Sam w sobie jest on bohaterem filmu, ale jest tez przestrzenią w której ścierają się przeróżne siły w dążeniu do wiedzy i transcendencji. Zmagania te zobrazowane są w konflikcie Hirama Abiffa - Architekta (Richard Serra) i jego ucznia (Barney), którzy wspólnie pracują nad kształtem budynku. Odtwarzają oni masoński mit o architekcie – wizjonerze, budowniczym Świątyni Salomona, który posiadł wiedzę o tajemnicach wszechświata. Morderstwo i odrodzenia Abiffa zostają odegrane podczas masońskiej ceremonii inicjacyjnej. W jej trakcie kandydat stopniowo wznosi się ze stopnia pierwszego (Uczeń) na trzeci (Mistrz Mularstwa). Po prologu zdominowanym celtycką mitologią, akcja filmu przenosi się do częściowo ukończonego budynku Chryslera…

 

CREMASTER 4

USA, 1994, 43 min.

reżyseria: Matthew Barney scenariusz: Matthew Barney zdjęcia: Peter Strietmann muzyka: Jonathan Bepler montaż: Schuyler Grant, Eric Solstein dźwięk: Steve Silkensen, Steve Hamilton kostiumy: Michel Voyski, Manos Zorba, Manx Leathers obsada: Matthew Barney (Kandydat Loughton), Dave Molyneux, Graham Molyneux, Steve Sinnot, Karl Sinnot, Sharon Marvel, Colette Guimond, Christa Bauch producenci: Artangel, James Lingwood, Matthew Barney

 

Cremaster 4 powraca do „biologicznego” modelu całego projektu. Ta część cyklu opisuje pęd systemu ku upadkowi, mimo istniejącego w nim oporu wobec podziału. Logo Cremaster 4 stanowią trzy wygięte, opancerzone nogi obracające się wokół centralnie umiejscowionej osi. Akcja filmu toczy się na brytyjskiej wyspie Man. W obrazie widoczne są nawiązania do jej folkloru, a także do jej roli gospodarza rajdu motocyklowego Tourist Trophy. Mity i maszyny łączą się tu w opowieści                          o spełnieniu, do którego droga prowadzi poprzez próbę siły woli i serię kolejnych transformacji. Cremaster 4 skupia się na trzech grupach postaci. Pierwszą zajmuje Kandydat Loughton (Barney) satyr z dwoma parami wypustek na głowie – czterema zalążkami, które, gdy wyrosną zostaną rogami kozła Loughton, starożytnego gatunku spotykanego tyko na tej wyspie. Jego rogi – dwa skierowane do góry, dwa na dół – tworzą diagram zróżnicowania, w którym wzlot i upadek współżyją w idealnej równowadze. Druga i trzecia grupa bohaterów to drużyny motocyklistów: Górnoskrętni i Dolnoskrętni. Postaciom pierwszoplanowym usługuje trio wróżek, które odzwierciedlają trzy pola narracji, zajmowane przez Kandydata i dwie drużyny rajdowców. Nie posiadają one własnej woli działania, więc przechodzą przez kolejne stadia metamorfoz…

 

CREMASTER 5

USA, 1997, 55min.

reżyseria: Matthew Barney  scenariusz: Matthew Barney zdjęcia: Peter Strietmann muzyka: Jonathan Bepler  montaż: Toshi Onuki dźwięk: Jeno Banyai scenografia: Robert Vogan, Paul Pisoni, Gabe Bartalos  kostiumy: Linda LaBelle, Karen Young, Erzsebet Toto obsada: Ursula Andress (Królowa),  Matthew Barney (Primadonna, Mag, Mocarz), Joanne i Susan Rha, Amy Chiang, Mei-Chiao Chiu, Michelle Ingkavet, Yoko Kurowa, Kim Nghiem, Joanne Rha producenci: Barbara Gladstone, Matthew Barney

 

Cremaster 5 z roku 1997 przenosi widza do Budapesztu, gdzie w bogatych wnętrzach barokowej opery i secesyjnej łaźni śledzimy losy tajemniczego Harry Houdiniego, słynnego iluzjonisty końca XIX wieku, utożsamianego z alter ego artysty. W operowej roli Królowej łańcuchów, wyśpiewującej tragiczne arie w imponujących wnętrzach fin de siėcle, głównie w termach Gaelerta, występuje Ursula Andress.

 

W Cremaster 5 zamknięcie cyklu przybrało formę opery tragicznej, osadzonej w romantycznej scenerii XIX wiecznego Budapesztu. Biologiczne metafory przenoszą się w sferę uczuć, przyjmując postać tęsknoty i rozpaczy. Główne postaci opery – Królowa Łańcucha (Ursula Andress) oraz jej Primadonna, Mag i Mocarz (całą trójkę gra Barney) – wspólnie odgrywają finałowe sceny całego cyklu.

Cremaster 5 zaczyna się uwerturą, która przedstawia nam bohaterów opery i zarysowuje miejsca, po których przyjdzie nam się poruszać. Mag przemierza na końcu łańcuchowy most na Dunaju. Królowa wspina się po schodach gmachu Węgierskiej Opery Narodowej w asyście świty. Zasiada na tronie                w królewskiej  loży, a lokaje rozmieszczają wokół niej stado gołębi. Na powierzchni wody w Łaźni Gellerta unoszą się perły, częściowo skrywając przed wzrokiem podwodny świat nimf Fudor. Kurtyna unosi się, odsłaniając pustą widownię. Dyrygent daje znak orkiestrze i zaczyna się przedstawienie…

 

TERMINY POKAZÓW:

 

24-25.X GDAŃSK // KINO NEPTUN

24.X Cremaster 1 i 2 // godz.18.00 // [20 zł // 10 zł*]

25.X Cremaster 3 i 4 i 5 // godz.18.00 // [30 zl // 15 zł*]

wstęp na całość – 35 zł // 18 zł*

*cena uwzględnia 50% zniżkę dla posiadaczy karnetów 4-dniowych na festiwal TV 007